Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής Τόμος Γ ́ Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια σε σχολεία Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Ο Τόμος Γ΄ είναι αφιερωμένος στα απεχθή χρόνια αιμάσσουσας εισβολής και κατοχής στην Κύπρο «Από αύριο τα σφάλματά μας θα γίνουν δύναμη και φως» Σχολική χρονιά 2023 - 2024 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ - ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής Τόμος Γ΄ Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια σε Σχολεία Μέσης Γενικής και Mέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Ο Τόμος Γ΄είναι αφιερωμένος στα απεχθή χρόνια της αιμάσσουσας εισβολής και κατοχής στην Κύπρο «Από αύριο τα σφάλματά μας θα γίνουν δύναμη και φως» Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής Τόμος Γ΄ Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια σε Σχολεία Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Σχολική χρονιά 2023 - 2024 Εποπτεία και Επιμέλεια Έκδοσης Χρυσούλα Αλεξάνδρου, ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων Γλωσσική Επιμέλεια Ελένη Ιωαννίδου, Φιλόλογος Φωτεινή Θεοδούλου, Φιλόλογος Μελίνα Βρυωνίδου, Φιλόλογος Σχεδιασμός Έκδοσης Μιχάλης Θεοχαρίδης, Λειτουργός ΥΑΠ Γενικός Συντονισμός Δρ Πέτρος Γεωργιάδης, Συντονιστής ΥΑΠ Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων ISBN: 978-9963-54-384-7
Ασφυκτικός ο κόμπος στην ψυχή αιμάσσουσες οι μνήμες Και πώς αντέχουν τα καμπαναριά στον Βόσπορο Και πώς αντέχουν στον Βορρά οι εκκλησιές Πώς στέκει ο Ήλιος μας καταμεσής καλοκαιριού στις όχθες της Αγιάς Σοφιάς και στα σκληρά δρομάκια της Αμμόχωστος Αυτές οι εποχές πώς ανασαίνουν στην Κερύνεια Χρυσούλα Αλεξάνδρου
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 4 Χαιρετισμός Χαιρετίζω την έκδοση του Γ΄ Τόμου των Βιωματικών Ποιητικών Εργαστηρίων « Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής» τα οποία διεξήχθηκαν κατά τη σχολική χρονιά 2023 - 2024. Ο Γ΄ Τόμος με υπότιτλο «Από αύριο τα σφάλματά μας θα γίνουν δύναμη και φως» συνιστά ένα ξεχωριστό αφιέρωμα στα απεχθή χρόνια της αιμάσσουσας τουρκικής εισβολής και κατοχής στην Κύπρο. Οι δημιουργίες που έχουν παραχθεί στα Βιωματικά Εργαστήρια Ποίησης, εμπνευσμένες από τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την παράνομη εισβολή και συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή στο νησί μας, τονίζουν ότι στα εργαστήρια τα παιδιά βιώνουν και αποκτούν πλήρη επίγνωση των τραγικών πτυχών της σύγχρονης ιστορίας της πατρίδας μας. Το πλέον σημαντικό είναι ότι γίνονται σημαντική παράμετρος της προσπάθειας για την επανένωση της πατρίδας μας και την αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τόπο μας. Τα Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια, ως εγκεκριμένος θεσμός από τη Διεύθυνση Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης Κύπρου εδώ και τέσσερα χρόνια, λειτούργησαν κατά τη φετινή σχολική χρονιά σε εξήντα δύο σχολεία της Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης της Κύπρου και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ελλάδος, υπό την εποπτεία και καθοδήγηση της κ. Χρυσούλας Αλεξάνδρου, Επιθεωρήτριας Φιλολογικών Μαθημάτων Κύπρου και ποιήτριας, η οποία και εμπνεύστηκε τα Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια. Σε αυτά συμμετείχαν πεντακόσιοι μαθητές και μαθήτριες των οποίων η συμμετοχή μαρτυρεί μια ξεχωριστή εμπειρία, τη χαρά της δημιουργικότητας, της συνεργασίας και της ομαδικότητας, μαρτυρεί τις αναζητήσεις και τον ψυχισμό των νέων μας. Σύμφωνα με τους Μαλικιώση-Λοΐζου (2001) και Doikou & Diamantidou (2011), έρευνες απέδειξαν ότι μαθητές και μαθήτριες που εμπλέκονται σε Βιωματικά Εργαστήρια, διαμορφώνουν θετικότερη αυτοαντίληψη, την κατάλληλη συμπεριφορά, ανάπτυξη του αυθορμητισμού τους και χρήση υψηλών γνωστικών επιπέδων. Είναι αδιαμφισβήτητο, λοιπόν, πως τα παιδιά που συμμετέχουν στα Βιωματικά Εργαστήρια Ποίησης, ταξιδεύουν, εκφράζουν τα συναισθήματά τους, αναζητούν τη φωτεινότητα, τη διαφάνεια, την αίγλη, την ομορφιά, τη ζωή, τον άνθρωπο, τον κόσμο ολόκληρο. Τον κόσμο αυτό αναζητούν και αγκαλιάζουν και αναδεικνύουν μέσω της ποιητικής τέχνης, η οποία βοηθά την κοινωνία να βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά της. «Η ποίηση οφείλει να επιτρέπει την αναπνοή, τις αναλογίες των αισθήσεων, το πνεύμα»
5 Τα Βιωματικά Εργαστήρια Ποίησης, αποτελούν τη συνειδητοποίηση της ευθύνης αυτής, ώστε ο ψυχισμός, οι αγωνίες και οι ανησυχίες, η χαρά και η θλίψη, τα θέλω και τα μη μαθητών/τριών από σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης της Κύπρου και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Ελλάδος να μετουσιωθούν σε γράμματα και συλλαβές, λέξεις και στίχους, εικόνες, μελωδία και κίνηση και κατά συνέπεια σε στάσεις ζωής. Οι ορθές στάσεις ζωής διατρέχουν τον Γ΄ Τόμο των Βιωματικών Ποιητικών Εργαστηρίων «Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής» που εξέδωσε η Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Σε αυτόν τον τόμο συνομιλούν διαθεματικά όλες οι ποιητικές και εικαστικές δημιουργίες της χρονιάς που προηγήθηκε, προβάλλοντας ένα δείγμα της εξαιρετικής δουλειάς που επιτελείται στα Εργαστήρια. Η ξεχωριστή προσέγγιση, το χρώμα με το οποίο επένδυσαν τις δημιουργίες τους οι εμπλεκόμενοι σε αυτά, γέμισε τις χαραμάδες τους με φως, μετατρέποντας τις σε δύναμη ζωής. Συγχαίρω θερμά τα σχολεία, τους μαθητές και τις μαθήτριες, τους εκπαιδευτικούς και τις εκπαιδευτικούς, που συμμετείχαν στα Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια κατά τη σχολική χρονιά 2023 - 2024, υπό τη σημαίνουσα εποπτεία και καθοδήγηση της Επιθεωρήτριας Φιλολογικών Μαθημάτων Χρυσούλας Αλεξάνδρου, η οποία είναι και η εμπνεύστρια των Εργαστηρίων. Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας στηρίζει και θα εξακολουθήσει να στηρίζει και να ενισχύει αυτές τις δράσεις που προάγουν την παιδεία, τη συναισθηματική ενδυνάμωση και τις γνωστικές δεξιότητες των παιδιών μας. Καταληκτικά, εκφράζω τη βεβαιότητα πως τα Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια «Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής», ως μια ουσιαστικά πρωτοποριακή πρωτοβουλία και δραστηριότητα, θα εξακολουθήσουν να είναι οδοδείχτες φωτεινοί και να επιτρέπουν την αναπνοή στις αισθήσεις, στο πνεύμα, στα όνειρα και στον κόσμο των μαθητών και των μαθητριών μας. Δρ Αθηνά Μιχαηλίδου Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 6 Πρόλογος Εκεί όπου πεισμώνει το φως Εκεί γεννιέται η ποίηση και εκεί γιομίζουνε οι χούφτες ουρανό Είναι το μόνο ταξίδι προς την ομορφιά και τη φωτεινότητα Χωρίς βαρίδια και αποσκευές μόνο με την καρδιά Γεμίσανε και εφέτος οι χούφτες και οι χαραμάδες μας με ουρανό, ταξιδέψαμε προς το μυστήριο και την ομορφιά, τα αστέρια και τα πρωινά. Κάναμε βόλτες σε πολλές γωνιές της ιστορίας, της περιπέτειας, των μύθων και των αντοχών μας, αγγίξαμε τη μνήμη και επαναπροσδιοριστήκαμε. Είναι απίστευτα εκπληκτικό το γεγονός πως κάθε χρονιά που κλείνει ο κύκλος των Βιωματικών Ποιητικών Εργαστηρίων μας «Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο, να γίνει δύναμη ζωής», ανακαλύπτουμε το μυστήριο που υπάρχει γύρω και μέσα μας και αγαπάμε πιότερο αυτόν τον κόσμο. Αυτόν τον κόσμο τον Μικρό και Μέγα, ο οποίος υμνήθηκε άκρως δεξιοτεχνικά από τον νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη. Ο κόσμος μας είναι ο εαυτός μας. Συμφιλιωνόμαστε με αυτόν, με τις αδυναμίες και τα σφάλματά του, τον αγαπάμε και πορευόμαστε με πείσμα, δύναμη και με όνειρα προς το φως. Κατά τη σχολική χρονιά 2023 - 2024 λειτούργησαν εικοσι τρία Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια σε ισάριθμα δίκτυα σχολείων. Συγκεκριμένα, έλαβαν μέρος εξήντα δύο σχολεία, πενήντα πέντε σχολεία Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Κύπρου καθώς και επτά σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ελλάδος. Σε αυτά, πέραν όλων των άλλων στόχων, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια και την ενδυνάμωση της ιστορικής μνήμης, μέσω της δημιουργικής ποιητικής γραφής, με αφορμή τα απεχθή γεγονότα του 1974 και την αιμάσσουσα κατοχή της Κύπρου που ακολούθησε. Έμφαση δόθηκε, επίσης, στην εξασφάλιση βασικών αρχών του ευρύτερου στόχου του Ευρωπαϊκού Έτους Δεξιοτήτων 2023 - 2024 και οι οποίες αρχές σχετίζονται με την προαγωγή της ισότητας μεταξύ των συμμετεχόντων/ουσών στα Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια, την καταπολέμηση στερεοτύπων, την παροχή πρόσβασης σε μαθητές/τριες απομακρυσμένων περιοχών και την διάπλαση ενεργών και δραστήριων πολιτών.
7 Σημαντική θέση κατείχε και η συνειδητοποίηση της κοινής ιστορικής πορείας του ελληνισμού της κυρίως Ελλάδος και της Κύπρου και παράλληλα η ενίσχυση της εθνικής ταυτότητας των μαθητών/τριών μας. Αυτός ο τόπος, ο δικός μας τόπος, όπου και να τον περπατήσεις, αγαπιέται. Όπου και να τον αγγίξεις, ιχνογραφεί μια αγκαλιά. Ιστορία, μύθοι, περιπέτειες, θρύλοι, μυρωδιές. Ίδιος ο έρωτας. Ελλάδα και Κύπρος σε μια πορεία πολυκύμαντη και γοητευτική. Τα Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια «Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής» ως ένα ελκυστικό ταξίδι προς τον κόσμο της Ποίησης, την ομορφιά και τη φωτεινότητα, συνέτειναν και εφέτος, έτσι ώστε τα παιδιά μας να αντιληφθούν πως η λογοτεχνική δημιουργία συνιστά προέκταση του συνειδητού μας κόσμου σε ένα «θεραπευτικό» νοητό πλαίσιο, το οποίο ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις. Όλες τις αισθήσεις που με τη σειρά τους ενεργοποιούν και καλλιεργούν πολλαπλές νοητικές ικανότητες των μαθητών/τριών, οι οποίες σε συνδυασμό με την ψυχική, ηθική και αισθητική καλλιέργεια και παιδεία ενισχύουν την αναγνώριση και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων της καθημερινότητας, ενισχύουν και ενδυναμώνουν τον ψυχισμό γενικότερα του καθενός και της καθεμιιάς, καταλήγοντας στη συναισθηματική νοημοσύνη, η οποία είναι εκ των ων ουκ άνευ στην καθημερινότητά μας. Όταν τα συναισθήματά μας ισορροπούν, τότε και η πραγματικότητά μας ισορροπεί. Και όταν ο αέρας παγώνει τη σκέψη και όταν λιγοστεύουν οι αντοχές και ο χειμώνας πατάει απειλητικά, τότε οι χαραμάδες γίνονται δύναμη ζωής, συντροφεύουν τους καημούς, τον σπαραγμό και τις πληγές του κόσμου. Τότε και τα κλειστά παράθυρα υποδέχονται το φως και το φως οδηγεί και πάλι στο όνειρο. Τα όνειρα χρειάζονται αγκαλιές, πολλές αγκαλιές, ευγένεια, σεβασμό, κατάθεση ψυχής, πίστη, ευγνωμοσύνη και ευχαριστώ. Θερμό ευχαριστώ στις Διευθύνσεις Μέσης Εκπαίδευσης για την εμπιστοσύνη, την πίστη και τη συμπόρευση στην ποιητική μας διαδρομή, στις όχθες του ονείρου. Θερμό επίσης ευχαριστώ σε όλους τους συνεργάτες και όλες τις συνεργάτιδες,, εκπαιδευτικούς και μη, για την κατάθεση ψυχής και πρωτίστως σε όλα τα παιδιά που εμπιστεύτηκαν τα Βιωματικά Ποιητικά Εργαστήρια, απελευθερώθηκαν, αφέθηκαν σε αυτά και ανακάλυψαν τον εαυτό τους μέσα από τη δημιουργία. Χρυσούλα Αλεξάνδρου Επιθεωρήτρια Φιλολογικών Μαθημάτων
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 8 Εισαγωγή Αναπνέοντας στις σελίδες του Γ΄ Τόμου των Βιωματικών Ποιητικών Εργαστηρίων «Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής» με υπότιτλο «Από αύριο τα σφάλματά μας θα γίνουν δύναμη και φως» τα οποία διεξήχθησαν κατά τη σχολική χρονιά 2023 - 2024, κατευθυνόμαστε προς το Αιγαίο και τη Μεσόγειο, τα δειλινά και την πανσέληνο με μια αγκαλιά αισθήσεων και πλοηγήσεων. Θα διασχίσουμε δρόμους μακρινούς σε Κύπρο και Ελλάδα, ανάμεσα σε έλατα, καστανιές, κερασιές, ποτάμια, λίμνες, ξεχασμένα χωριά. Στο καφενείο της γειτονιάς θα ακούσουμε τη φωνή του παππού, θα βιώσουμε τη γενναιοδωρία της γιαγιάς, θα μοιραστούμε τη γεύση του καφέ και θα αφήσουμε εκεί τις αλήθειες και την ηθική μας, το γέλιο, τις ευχές μας, την οργή και τον ήλιο μας. Θα πλησιάσουμε με καθαρή ματιά τον χώρο, τον χρόνο και θα αγγίξουμε με δέος την ιστορία και κυρίως την πρόσφατη οδυνηρή ιστορία εισβολής και κατοχής στο νησί μας. Θα συνομιλήσουμε με τα λάθη μας, με τα «πάθια και τους καημούς που τελειωμό δεν έχουν» και θα αγγίξουμε συνειδητά όλες τις πληγές, για να τις επουλώσουμε. Και εκεί όπου η λογική δεν είναι τόσο δυνατή να επαγρυπνήσει και εκεί όπου χαλαρώνουν οι αντοχές, απειλούνται οι σταθερές και αιωρούνται οι αξίες, τότε με δυνατή ματιά θα μετουσιώσουμε τα αδύνατα σε δύναμη και σε πραγματικότητα. Τότε θα ανασυνθέσουμε τον δρόμο μας ως άτομα, ως κοινωνία, ως λαός, κόντρα στα δόλια παιγνίδια, τη σκουριά, την ισοπέδωση. Σελίδες του Γ΄ τόμου κοσμούν επιλεγμένες εικαστικές δημιουργίες των παιδιών, συμβολικές μορφές που συνάδουν με το σκεπτικό των στόχων και με τον υπό έμφαση ειδικό στόχο της χρονιάς 2023 - 2024. Συγκεκριμένα, συνοδεύουν την καλλιέργεια και ενδυνάμωση της ιστορικής μνήμης και της εθνικής ταυτότητας των μαθητών/τριών, τη συνειδητοποίηση της κοινής ιστορικής πορείας του ελληνισμού της Κύπρου και της Ελλάδος, μέσω της δημιουργικής ποιητικής γραφής, με αφορμή τα απεχθή γεγονότα του 1974 και της αιμάσσουσας κατοχής στο νησί. Στη συνέχεια εκτίθενται οι αφίσες που δημιούργησαν οι ομάδες των παιδιών, για να προβάλουν τη δράση του Βιωματικού Ποιητικού τους Εργαστηρίου και ακολούθως, αποτυπώνονται σκηνές από τη διαδικασία και λειτουργία του, καθώς επίσης και το συλλογικό ποίημα το οποίο κατέχει και τη σημαντικότερη θέση. Κάποια ποιήματα πλαισιώνονται από μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες, οι οποίες βασίζονται στον σεβασμό και τη βαθιά κατανόηση που απαιτείται απέναντι στην ευαισθησία και τη φιλοσοφία του πρωτοτύπου.
9 Συμπληρωματικά, οι μαθητές/τριες εμπνεύστηκαν από το συλλογικό τους ποίημα και συνέθεσαν νέες δημιουργίες: διηγήματα, θεατρικές σκηνές, ατομικά ποιήματα. Έτσι, οι βιωματικές πληροφορίες και οι πολλαπλές εμπειρίες οι οποίες κατακτήθηκαν και συγκεντρώθηκαν μέσα από τις συναισθηματικές και γνωστικές διαδικασίες των ΒΠΕ, οδήγησαν τα παιδιά σε άσκηση ανώτερων νοητικών λειτουργιών, την ανάλυση, τη σύνθεση, την αξιολόγηση. Κυρίως, οι βιωματικές πληροφορίες και οι πολλαπλές εμπειρίες συνέβαλαν στην αυτογνωσία, τη συναισθηματική νοημοσύνη και την εξέλιξη των παιδιών. Τις σελίδες του Γ΄ Τόμου ομορφαίνουν, επίσης, οι εικαστικές δημιουργίες των μαθητών/τριών, οι οποίες προσθέτουν πολύχρωμο ύφος μηνυμάτων, επιβεβαιώνοντας τη φράση του Λιούις Κάρολ «Πολλά πράγματα έβαλες αυτή η λέξη να εννοεί». Δεδομένης της διεπιστημονικής και διαθεματικής διαδικασίας των ΒΠΕ σημειώνεται ότι έχουν μελοποιηθεί έξι συλλογικά ποιήματα και παράλληλα έχουν παραχθεί σχετικά και ποικίλα βίντεο. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στην τελευταία σελίδα του Γ΄ Τόμου συναντώνται και τα είκοσι τρία δίκτυα Βιωματικών Ποιητικών Εργαστηρίων, στο σύνολο εξήντα σχολείων, σε έναν διάλογο διακειμενικό με τίτλο «Τα σφάλματά μας θα γίνουν δύναμη και ζωή». Στην επικοινωνία αυτή, ανταλλάσσουν σκέψεις, αναγνωρίζουν σφάλματα και λάθη και επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα ανατροπής των καιρών. Έτσι, μέσω της αυτόματης γραφής, της γραφής του Ονείρου, συνθέτουν και μετρούν ποιητικά τα ηλιοβασιλέματα στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο, να μην τους λείπει ένα.
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 10 Αξιακή και χρονική διαδρομή Ποιητικών Βιωματικών Εργαστηρίων Απόπλους από τη Σκύρο, την άγονη γραμμή του Αιγαίου, που διεκδικεί τον διπλωμάτη ποιητή όπως τον διεκδικεί κι εκείνο το περιγιάλι το κρυφό στην ελεύθερη Αμμόχωστο. Κύπρος και Σκύρος συνομιλούν, για να στηλιτεύσουν τα κακώς κείμενα των αδηφάγων εποχών μας. Η σχεδία κουβαλάει της απληστίας τα θύματα Σκύρος, κυρά Καλή Κύπρος, Αμμόχωστος και περιγιάλι Η μνήμη κινείται. Κάθε παραμύθι και μια πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα αυτή, τα δύσκολα μετουσιώνονται σε δύναμη. Κινούμενη ρόδα η μνήμη η Ροδαφνούσα τραγουδάει το παραμύθι αλλιώς Στα δύσκολα δεν υπάρχει δυστυχία Επικοινωνία με την έγκλειστη πόλη της Αμμοχώστου σε απόσταση αναπνοής. Τόσοι πολλοί πηγαινοέρχονται και η πόλη τόσο μόνη. Στη σκιά σου, μια αγκαλιά παιδιά σφίγγουν το χώμα κρατούν το παιχνίδι με τα βότσαλα κάνουν τις εποχές να μοιάζουν παραμύθι Και ξαφνικά, συμβαίνουνε τα σκοτεινά και τα απροσδόκητα στην πόλη του Ευαγόρα. Ωστόσο, τα καράβια μας χρεώνονται την ευθύνη να μας βγάλουν σε στεριές λυτρωτικές. Στη Σαλαμίνα στων μαρμάρων τις ρωγμές μύριζαν τα κυκλάμινα Μια περιπέτεια η ζωή, μια ιστορία, μια δύναμη Έμειναν όλα πίσω. Σε κάθε γη και σπιθαμή πόνος και αγανάκτηση μαζί. Εκείνη τη μέρα το ραδιόφωνο έπαιζε μια ξεχασμένη μπαλάντα Ύστερα μάς έβγαλαν τα καράβια έξω
11 Στις αλήθειες της συνείδησής μου προστατεύω τα στάχυα της Μεσαορίας, την περηφάνια του Αγίου Ιλαρίωνα, τις πληγές του τόπου μου, τον εαυτό μου. Στον δικό μου τοίχο χαραγμένη η αλμύρα, η ξεθωριασμένη πόρτα Ψάχνω εκείνη τη θάλασσα που ξέπλενε τον πόνο Το βράδυ επιτρέπει τη συνομιλία με τις συμβάσεις μέσα μας, τις συγκρούσεις και τις απορίες. Η αλήθεια έμεινε πίσω Η συμφωνία στο εσώφυλλο του τετραδίου Κερύνεια, Πράξανδρος και Σόλοι σε όλες τις σελίδες Απόψε δε φυσάει καθόλου. Όνειρα που φτερούγισαν, λασπωμένα ερωτηματικά ξυπνάνε τη δυναμική της τρέλας που αγνοεί τα στερεότυπα. Δε με φοβίζει ο καιρός Θα ξαναγράψω ένα ποίημα, ένα ρήμα, μια ευχή την προδομένη Λάπηθο, το παγωμένο Κεφαλόβρυσο Ο υψηλός αξιακός κώδικας, συνιστά τον μοναδικό και σταθερό οδοδείχτη σε κάθε παραπλάνηση και παραστράτημα. Συνεχίζω να γράφω στίχους πειρατικούς στα σχισμένα καραβόπανα Μόρφου, Κυθρέα, Μπέλλα Πάις Πολλά συμβόλαια, κινήσεις πολλές, λάθη αμέτρητα. Για άλλα η αποτίμηση είναι επιεικής, για άλλα βαρύτατα αυστηρή. Πριν υπογράψω, κοίταζα τα λερωμένα μου παπούτσια του Πενταδάκτυλου το λασπωμένο μονοπάτι τις παρυφές του Απόστολου Ανδρέα
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 12 Τα ανάλγητα και επιδερμικά του κόσμου τούτου, πιστοποιούν τη λήθη και την ισοπέδωση. Πού άραγε να κρύβονται οι αετοί; Να τους κοιτάς τους αετούς Στη συνάντησή τους κρύβεται η αλήθεια Προς τα πού οδεύουν τώρα τα καράβια Χάρτσια και Καλογραία μου; Τι να σου πούμε σήμερα Αυξεντίου; Τι να σου πούμε Μάτση και Απόστολε Βαρνάβα μου; Η εισβολή βρίσκεται στην ψυχή μας. Μισό αιώνα κρύβουμε το δάκρυ μας στο μαξιλάρι Μισός αιώνας αναπάντητα γιατί Λογαριασμοί απλήρωτοι, στοιβαγμένοι, ανεπίδοτοι. Νομοτελειακά, την ύβρη ακολουθεί η τίση και η νέμεση. Οι πινακίδες ακόμα εκεί Προς Ζώδια, Γιαλούσα, Καραβά Ένα παιχνίδι της μοίρας ο κόσμος πέρα από τη λογική. Σαφώς και οι αλλαγές πηγάζουν από τα μάτια της ψυχή μας, το σπίτι και τη γειτονιά μας. Η σκέψη και μόνο με κολάζει Πέρασαν τόσα χρόνια Άχνα, Αχερίτου, Λευκόνοικο Στη χαραμάδα ανάμεσα πέτρας και διάτρητων πλεκτών φύτρωσε μια μαργαρίτα. Δίπλα στο καφενείο της «γιαγιάς Βικτώριας» στη μοιρασμένη Λευκωσία. Στον ραγισμένο καθρέφτη το πουκάμισο τσαλακωμένο Από τότε κερνώ καφέ στη θύμησή της και γλυκά στην πράσινη γραμμή
13 Η αφύπνιση πηγάζει μέσα από το υποσυνείδητο με τη μόνη ευκρινή και ανεπηρέαστη ματιά. Μύρτου, Γερόλακκος και Γαστριά Δεν είναι μόνο ονόματα είναι ο πόνος, είναι η καρδιά Να αγκαλιάζεις τον χώρο, τον χρόνο, το μέσα και το γύρω σου. Να θυμάσαι, να ξυπνάς, να μην επιτρέπεις τη σκουριά. Σιδερένια τα πουλιά, τα μπαλκόνια κλείσανε Άσσια, Επτακώμη, Παλαίκυθρο, Πυρόι πολλά τα χρόνια, σκληρά Οι ημερολογιακοί μήνες ακολουθούν τη φυσική πορεία αφήνοντας το στίγμα τους, όπως αυτοί ορίστηκαν να προχωρούν πέρα από εμάς, χωρίς εμάς. Πρώτη του Μάρτη τρέχαμε και κρυβόμαστε στο Κεφαλόβρυσο Βροχή οι λεμονανθοί πέφτανε στην ποδιά μας Λείπει ένας Γιάννης, η φίλη του η Μαρία, λείπει η μάνα μας. Πες μου, πώς θα γεμίσουμε τα βάζα με κυκλάμινα; Άφησα το κλειδί στον ώμο σου Λύση, Άγιε Σέργιε και Καρπασία να ξέρω να το βρω Σε μία ξεχασμένη αίθουσα χώρεσε ο Απρίλης με τα χρώματα της γοητείας του. Κύπρος, Ελλάδα, Τεύκρος, Πηλέας. Πώς να μιλήσουμε για σας όταν ο καημός σας είναι μια ιστορία αλλοτινή Βελούχι, Σαλαμίνα, Χελιδόνα, Λάπηθος
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 14 Η τραγική πρόσφατη ιστορία του νησιού μας, η ταλαίπωρη νεότερη ιστορία του ελληνισμού, η ιστορία του καθενός, η ενεργός στάση. Απόψε, δε λέει να ξημερώσει πρόσφυγες στον δικό μας τόπο ένα παιχνίδι, μια αλήθεια σε ένα γεμάτο ημερολόγιο Κοσμάς ο δάσκαλος ο Αιτωλός, ο Ελύτης, ο Σολωμός, Βουκάτιον, Βουφαβέντο, Άγιος Ιλαρίωνας, Βραχώρι, συνοδοιπόροι στον οργισμένο αγώνα προς την κάθαρση. Δεν έχουμε φτάσει ως το τέλος Εμείς, μάνα Ελλάδα μου θα ξημερώνουμε μαζί τα ηλιοβασιλέματα Έχουμε πιστέψει, πλανηθεί, προδοθεί κατά κόρον και ως άτομα και ως ελληνισμός. Πόσοι και πόσοι χάθηκαν για ένα λάθος Γλυφάδα, Αυλώνα, Σούνιο, Σπαθαρικό και Κάβο Γκρέκο διψάμε για αλήθειες Απόπλους από το περιγιάλι εκείνο το κρυφό του νομπελίστα ποιητή, στην ελεύθερη Αμμόχωστο, κατάπλους και πάλι στο ίδιο περιγιάλι όπου το νερό γλυφό. Η μοίρα, ωστόσο, έταξε να ξεδιψάμε ακόμα και με την αλμύρα δίπλα στο φως, νυν και αιέν, ως ελληνισμός.
15
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 16 Γυμνάσιο Σκύρου Συμμετείχαν οι μαθητές/τριες: Βάσκου Αλέσια, Γεωργίου Μαριάννα, Μανωλάκη Ελένη, Μαργαριτοπούλου Αναστασία, Παπαγεωργίου Παρασκευή, Παπαστάθη Καλή, Σίμος Νικηφόρος, της Β΄ Τάξης Υπεύθυνοι: Αναστασία Κακάνη, Αγαμέμνονας Κακουλίδης, Φιλόλογοι Συνεργάτης: Νίκος Λάμπρου, Διευθυντής του Γυμνασίου Σκύρου ΓΕ.Λ. Σκύρου Συμμετείχαν οι μαθητές/τριες: Αποστόλου Χριστίνα, Κουτσούπης Γιάννης, Κυριακόπουλος Δημήτρης, Λαθουρά Καλλιόπη, Λέκκας Γιώργος, Μαυρίκος Γιώργος, Μπαλάσου ΄Αρτεμις, Μπαλάσου Καλλιόπη, Μωραΐτη Ματίνα, Φεργάδη ΄Εφη, της Β΄ Τάξης Υπεύθυνες: Αναστασία Παπαχαραλάμπους, Βασιλική Παπαευαγγέλου, Φιλόλογοι Συνεργάτιδα: Ματσάγκα Ελένη, Διευθύντρια του ΓΕ.Λ. Σκύρου Σκύρος, 2 Οκτωβρίου 2023 Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο Σκύρου ........................................................................................................... 1 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι
17 Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο Σκύρου ..........................................................................................................
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 18 ........................................................................................................... 1 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι
19 Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο Σκύρου ..........................................................................................................
20 Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής Στίχοι που δεν βρήκαν το χαρτί και πνίγηκαν στη λάσπη Το φεγγάρι θλιμμένο βγήκε από το βουνό Του Αίολου οι ασκοί μέσα απ' τα σύννεφα ουρλιάζουν Κυριακή απόβραδο φθινόπωρο καιρό Οι φωνές σκαρφαλώνουν στα βράχια ο βοριάς ξεσπάει στα κύματα η σχεδία κουβαλάει της απληστίας τα θύματα Σκύρος, κυρά Καλή Κύπρος, Αμμόχωστος και περιγιάλι το θαύμα του διπλωμάτη ποιητή Οι στίχοι δεν βρήκαν το χαρτί και πνίγηκαν στη λάσπη Ακοίμητη η σκέψη του νου και της ψυχής Μαζεύουμε βρεγμένο το χώμα στο μεγάλο κοχύλι και γράφουμε στα βότσαλα το όνομά μας Μαζί θενά μετράμε τα ηλιοβασιλέματα ........................................................................................................... 1 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι
21 Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο Σκύρου .......................................................................................................... Κατάθεση Ψυχής Ακοίμητη η σκέψη του νου και της ψυχής Σκέψεις πηγαίες, αφτιασίδωτες, μια μορφή αυτόματης γραφής, της γραφής του ονείρου σε πεζό λόγο, όπως αποκαλύφθηκαν αυθόρμητα κατά τη λειτουργία του ΒΠΕ Κάποιες φορές μια μελαγχολία εμφανίζεται σαν βουητό στο μυαλό. Με πάει πίσω στην παιδική μου ζωή, τότε που όλα ήταν όμορφα, τότε που ήμασταν ελεύθεροι και παρατηρούσαμε την ομορφιά της φύσης. Θυμάμαι που παίζαμε ξέγνοιαστα με το χώμα και οι αμυγδαλιές μοσχομύριζαν στα μέσα του χειμώνα. Μακάρι να μπορούσα να ζήσω την εσωτερική πληρότητα ενός λουλουδιού στα χιονισμένα δάση. Κλείνω τα μάτια. Πόσο μου έχει λείψει. Κάθε νύχτα αισθάνομαι κομμάτι - κομμάτι την παιδική μου αθωότητα. Ακούω τον αδερφό μου να φωνάζει, να μου μιλά. Από το παράθυρο, μια μελωδία βγαλμένη από τον τόπο μας. Η αγάπη και η ζεστασιά των ανθρώπων είναι η απόλυτη όαση στην ψυχή και στη ζωή. Ευγνωμοσύνη για το σήμερα, το χθες, σκέψη στο άπειρο με προσδοκία γαλήνια. Ο ήλιος αντανακλά στο νερό. Τα παιδιά τρέχουν, η μουσική μια αρμονία με τη θάλασσα. Απελευθερώνω τα συναισθήματά μου και ζωγραφίζω. Στην άκρη της θάλασας μία κοπέλα, κοιτάζει το πέλαγος. Μοιάζει να έχει αποδράσει από την πραγματικότητα. Την κοιτάζω και συνειδητοποιώ για άλλη μια φορά πως χρειάζεται να καταβάλω μεγάλη προσπάθεια για να μπορέσω να αποδράσω από την πεζή πραγματικότητα και να πετάξω σε έναν ονειρικό κόσμο. Το έχω τόση ανάγκη!
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 22 Λεμεσός, 20 Οκτωβρίου 2023 Λύκειο Αγίου Νικολάου Λανίτειο Λύκειο ........................................................................................................... 2 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι Λύκειο Αγίου Νικολάου Συμμετείχαν οι μαθητές/τριες: Zurabashvili Mariam Α21, Καρτούδη Μελίνα Α21, Γιωργάκη Ελίνα Α22, Πάτη Μαρία Α22, Μελινιώτου Δέσποινα Β31, Βασιλειάδη Βασιλική Β31, Παναγή Λεόνη Β41, Χαραλάμπους Νικόλας Β41, Φιλίππου Ραφαήλια Β51 Υπεύθυνες: Άννα Μακρίδου, Μαριάννα Χαριλάου, Φιλόλογοι Συνεργάτιδα: Κλαίρη Κυριάκου, ΒΔ Φιλόλογος Λανίτειο Λύκειο Συμμετείχαν οι μαθητές/τριες: Κούρτελλου Νεοφύτου Μάρα Αμαρυλλίς Α11, Άρκου Αναστασία Α23, Θεοδότου Αντριάνα Α23, Λουκά Μαρίνος Α23, Μιχαήλ Μιχάλης Α23, Σάββα Άντρεα Α23, Συμεού Ελεονόρα Α23, Φωτεινού Άντρεα Α23, Χατζησάββα Σεμέλη Α23, Πιερίδου Μαριλένα Α26 Υπεύθυνη: Μαρία Τσουλλόφτα, Φιλόλογος Συνεργάτιδα: Μαρίνα Παπαδοπούλου, ΒΔ Φιλόλογος «Συναντιόμαστε στο βλέμμα του ήλιου στο φως του φεγγαριού» στο Λύκειο Αγ. Νικολάου σε συνεργασία με το Λανίτειο Λύκειο υπό την καθοδήγηση της κ. Χρυσούλας Αλεξάνδρου ΕΜΕ Φιλογογικών Μαθημάτων και ποιήτριας. Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι «Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής»
23 Λύκειο Αγίου Νικολάου - Λανίτειο Λύκειο ................................................................................................
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 24 ........................................................................................................... 2 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι
25 Λύκειο Αγίου Νικολάου - Λανίτειο Λύκειο ................................................................................................
26 Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής Στα δύσκολα δεν υπάρχει δυστυχία Ένα παραμύθι που θα ήθελα να είναι αλλιώς Η γιαγιά καθισμένη στην ψάθινη καρέκλα αφηγείται Πρωί Κυριακής απόλυτη σιωπή Η καμπάνα σημαίνει τον όρθρο το βαρόμετρο κτυπάει τον Αύγουστο Η φωνή σαν αστραπή ραγίζει τον κόσμο μας παγώνει ο χρόνος τα χρώματα δακρύζουν Κινούμενη ρόδα η μνήμη Όμορφη πόλη δρομάκια στενά στο λιμανάκι μυρίζουνε δάφνες Ο παππούς ιππότης στα κάστρα δοξάζει τον έρωτα Η Ροδαφνούσα τραγουδάει το παραμύθι αλλιώς Στα δύσκολα δεν υπάρχει δυστυχία ........................................................................................................... 2 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι
27 Λύκειο Αγίου Νικολάου - Λανίτειο Λύκειο ................................................................................................ Il n'y a pas de misère dans les difficultés Un conte de fées que j'aurais aimé différent La grand-mère assise sur la chaise en osier, raconte Dimanche matin Silence absolu La cloche annonce l’aube Le baromètre grimpe en août La voix comme un éclair déchire notre monde Le temps se fige Les couleurs sont en larmes La mémoire est une roue en mouvement Belle ville Ruelles étroites Le petit port sent le laurier Le grand-père, chevalier dans les châteaux, glorifie l'amour Rodafnoussa chante le conte de fées autrement Il n'y a pas de malheur dans les difficultés Λανίτειο Λύκειο
28 Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής Non c'è miseria nei tempi duri Non c'è miseria nei tempi duri Una favola che vorrei fosse diversa La nonna seduta sulla sedia di paglia Racconta Domenica mattina Silenzio assoluto La campana suona Il barometro segna agosto La voce come un fulmine incrina il nostro mondo Il tempo si ferma I colori piangono Ruota in movimento la memoria Bella città Strade strette Nel porticciolo il profumo degli allori Nonno cavaliere nei castelli Glorifica l'amore La Rodafnussa canta la favola in modo diverso Non c'è miseria nei tempi duri Λύκειο Αγίου Νικολάου ........................................................................................................... 2 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι
29 Tristetea nu există la anevoie O poveste care mi-aș dori să fie altfel Bunica stând pe un scaun de răchită, povestind intr-o dimineata de duminică, e liniște deplină. Clopoțelul anunţă zorii, iar barometrul luna august. O voce ca un trăsnet crapă pământul până la măduvă. Iar timpul se opreste, intocmai ca o roată în mișcare, Culorile pălesc intr-un oraș frumos ca o amintire, Cu străzi înguste si miros de dafin în port. Bunicul e aşişderea unui cavaler din turn, Ce slăveste dragostea iar Arodafnousa cântă o altă poveste, Tristetea nu există la anevoie. Λανίτειο Λύκειο Λύκειο Αγίου Νικολάου - Λανίτειο Λύκειο ................................................................................................
Μια χαραμάδα στο κλειστό παράθυρο να γίνει δύναμη ζωής 30 ........................................................................................................... 2 ο Βιωματικό Ποιητικό Εργαστήρι Στόχος είναι το ταξίδι Η διαδρομή με τα πόδια προς το σπίτι της γιαγιάς μου κάθε απόγευμα είχε μετατραπεί σε έναν φυσικό ρυθμό της ζωής μου. Το μονοπάτι που περπατούσα έβλεπε από τη μία πλευρά τη θάλασσα και την πόλη, και από την άλλη το βουνό με τα δέντρα και τους θάμνους του. Όταν έφτανα στο σπίτι της γιαγιάς μου, εκείνη καθόταν στην καρέκλα της με ένα πλατύ χαμόγελο. Με καλούσε να πάω κοντά της και μου έλεγε ιστορίες. Οι λέξεις μετέτρεπαν τον κόσμο γύρω μου σε έναν πίνακα ζωγραφικής. Μέσα από τις ιστορίες της, ταξίδευα σε μαγικούς κόσμους και έβλεπα τα πάντα με μια άλλη οπτική γωνία. Καθώς μεγάλωνα, όμως, άρχισα να ανησυχώ για το μέλλον μου. Η γιαγιά μου, πάντα με κατανόηση, μου έλεγε ότι πρέπει να θέτω στόχους, μικρούς πρώτα και μετά μεγαλύτερους και ότι θα ήταν πάντα δίπλα μου, για να με υποστηρίξει. Αποφάσισα, λοιπόν, να θέσω αρχικά δύο στόχους: Nα κερδίσω τον επαρχιακό διαγωνισμό Μαθηματικών και να κατακτήσω τον πρώτο τίτλο στην Ολυμπιάδα των Μαθηματικών. Διάβαζα με τις ώρες και η γιαγιά μου έλεγε ότι ακόμα και να μην τα καταφέρω, η προσπάθειά μου και μόνο είναι εξίσου αξιοθαύμαστη όσο και το πρώτο βραβείο. Τη νύχτα πριν από τους επαρχιακούς διαγωνισμούς Μαθηματικών, ένα θλιβερό νέο μου έκοψε την ανάσα. Η γιαγιά μου απεβίωσε. Ο κόσμος μου κατέρρευσε. Έπρεπε όμως να προσπαθήσω για τον πρώτο μου στόχο, όπως της υποσχέθηκα. Δεν μπόρεσα να συγκεντρωθώ στον επαρχιακό διαγωνισμό. Η τελευταία άσκηση μου φάνηκε τόσο δύσκολη, που δεν προσπάθησα καν να τη λύσω. Το μόνο που ήθελα ήταν να έχω τη γιαγιά μου ξανά δίπλα μου, να μοιραστούμε τις χαρές και τις νίκες μου. Δεν έκανα καν τον κόπο να ελέγξω την ιστοσελίδα με τους νικητές. Ήξερα ότι δεν ήμουν ανάμεσά τους. Εκείνη τη μέρα των αποτελεσμάτων, όμως, αποφάσισα ότι θα έκανα την γιαγιά μου περήφανη, αποφάσισα ότι έπρεπε να κερδίσω την Ολυμπιάδα. Μετά από πολλή προετοιμασία, είχε έρθει η μεγάλη μέρα. Άρχισα να λύνω ασκήσεις, και έφτασα στην τελευταία. Μου φάνηκε γνώριμη, και μετά θυμήθηκα ότι ήταν η ίδια άσκηση με εκείνη του επαρχιακού διαγωνισμού, την άσκηση που δεν κατάφερα να λύσω. Ευτυχώς, είχα ακόμη μισή ώρα για να την λύσω, επειδή είχα τελειώσει τις άλλες ασκήσεις πολύ γρήγορα. Σκεφτόμουν για 15 λεπτά, χωρίς να μπορώ να προχωρήσω στη λύση, μέχρι που θυμήθηκα τις ιστορίες τις γιαγιάς μου. Με τον ίδιο τρόπο που με έκαναν να δω τα πάντα από άλλη οπτική γωνία, έπρεπε να κάνω το ίδιο με την άσκηση. Λίγο πριν αρχίσουν να μαζεύουν τα γραπτά, βρήκα τη σωστή απάντηση. Αφού κέρδισα την Ολυμπιάδα, βρέθηκα στη Νορβηγία. Ήταν το έπαθλο της διάκρισής μου. Πήγα μια βόλτα μόνος μου στο δάσος δίπλα στο ξενοδοχείο. Ήταν τόσο γαλήνιο το τοπίο και η γιαγιά μου ήρθε και πάλι στο μυαλό μου, για να με συγχαρεί που τα κατάφερα. Λανίτειο Λύκειο Κειμενική Διάθλαση
vepoiisis.schools.ac.cyRkJQdWJsaXNoZXIy Mjg0OTI=